دل در گرو عشقی سپرده بود که پایانی نداشت و درکرانه ای قدم می زد که به ساحلی جز شهادت نمی انجامید، به راهی می رفت که بی بازگشت بود و آنچنان به پیش می تاخت که گویا از قافله عشق فرسنگها جا مانده است، او همچنان یکه تاز و بی وقفه می رفت، اما حسرت نگاهش را در چشمها می کاشت و دل را در غبطه دیدارش نگه می داشت!

شیرمردی که نشان می داد تا انتهای کرانه زمین خواهد رفت و هرگز از راه رفته باز نخواهد گشت تا آنجا که حبل الله را به چنگ آورده و عرش را در معراجی خونین تجربه کند و وصل را روزی خود گرداند تا به وجه الله نظر افکند!

جوانمردی و شجاعت پیشگی این سردار سرافراز در وسط میدان های رزم و حماسه و در مصاف با دشمنان عنود، مرا یاد سه حماسه آفرین استثنائی سپاه صدر اسلام در حساس ترین دوران می انداخت:
حمزه در کنار پیامبر اعظم(ص)، مالک در رکاب امام علی(ع) و عباس در خیمه امام حسین(ع)

او کسی جز سردار شهید محمدحسن طوسی نیست که خداوند مشتری اش بود و او را به حجله عشق عروج داد تا همچون ستاره ای شمالی برای همیشه بدرخشد و آسمان نگاه ما را از اسارت شب برهاند و سحر را به همه ارزانی دارد!

سردار شهید طوسی، اسطوره کم تکرار عرصه های دلاوری است که شجاعت در دریای عشق او موج می زد و درایت از نگاه معرفتی اش پیدا بود و ارادت به ولایت، رکن ایمانش را می ساخت، کسی که وجودش، وقف موعود بود و سجودش ذکر معبود، فرودش، فراز می نمود و صعودش راز می گشود، نمازش، بلورین و نیازش، دل آذین بود، یادش آتشین و خاطراتش، کلامش، گفته ها و نگفته هایش دلنشین است!

طوسی، بیش آنکه به وصف آید، بیاد می آید، پیش از آنکه نامش را ببریم، دوست داریم شجاعت و نجابتش را به ارث ببریم، باور کنید که او رویای همه نسلهاست، اصیل ترین اصلهاست و در یک کلام، او زمینی، اما استثناست!

کسی که پس از ده سال جاودانگی، زمانی که آثار جنازه اش به زاذگاهش برگردانده شد، کوچکتر از قنداقه کودکی بود که همچون ستاره ای خاموش ناشدنی بر فراز دستان دخترش بلند شد ، دختری که شجاعت به ارث برده از پدر، از او رقیه خاتون قهرمانی ساخته بود که شجاعانه کفن قنداق گونه پدر را بر بالای دستان کوچکش برد و گفت:
در کربلا، پدری قنداقه فرزند شیرخواره شهیدش را با افتخار بر دستانش گرفت و او را به خدا هدیه کرد و امروز، دختری قنداقه بی جان پدرش را در حضور شما بر دستان کوچکش بالا برده و به خدای خویش اهداء می کند!

امروز مادران جوان مازندرانی، نام سردار طوسی را بر گوش خردسالان خود زمزمه می کنند، تا از آنان حماسه سازانی بوجود آورند که تاریخ یک کشور به آنها مباهات کند و آحاد مردم او را الگوی خود پنداشته و با نامش عجین باشند!

امروز تمثال طوسی، تابلوی ملی مازندرانی هاست که او را در کنار شهدایی همچون حاج همت، باکری و خرازی می نگرند و با خود می گویند، اگر عباس بن علی(ع) شدن دشوار است، اما می توان سردار طوسی شد و تداعی شجاعت ابوالفضل(ع) از او داشت!

اما سئوال اینجاست، که طوسی عزیز چه کرد و چگونه به سرداری تا این اندازه بلندآوازه مبدل گردید؟!
طوسی عزیز، پس از حضور شورانگیز در تظاهرات و مبارزه با رژیم ستمشاهی وآشنایی و همکاریهای گسترده با مبارزانی همچون سردار شهید بروجردی ،از آغازین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی وارد هسته های اولیه خودجوش نظامی و انتظامی شد و با نقش آفرینی در سطوح فرماندهان، نامش را در گروه بنیانگذاران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مازندران به ثبت رساند.

پس از حضور اولیه در مناطق بحرانی کردستان و تجربه مقابله با ضدانقلاب و شرکت در عملیات های پارتیزانی، که حاصل آشنایی و همکاری شهید طوسی با  سردار جاوید الاثر متوسلیان به اضافه حضور تاثیرگذار در جنگلهای انبوه مازندران و مبارزه نفس گیر با گروههای کمونیستی و التقاطی که پس از اعلام جنگ مسلحانه در خرداد 60 به جنگل شمال پناه آورده و با عملیات های ایذائی و ترورهای کور، مردم را بستوه آورده بودند، اولین جلوه های جدی سردار طوسی در جریان عضویت در نهاد مقدس سپاه بود.

همچون شیرانی را می ماند که آرام و قرار نداشته و بی تاب تر از همیشه، برای انقلاب احساس خطر می کرد، خواب را بر خود حرام کرده بود و وقت را ضیق می دید، عملیات پس از عملیات در جریان بود و پراکندگی ضد انقلاب مسلح در جنگل بسیار گسترده شده و با توجه به عملیاتهای تروریستی در جنگل و جاده ها و شهرهای حاشیه، پاکسازی جنگل از لوث ضد انقلاب، اولویت اول ایشان برای حضور در سپاه بود و در این راه با تمام وجود از خطرها استقبال می کرد و زیرکانه ترین طراحی ها را برای پایان دادن به غائله های جنگلی انجام می داد،گویا او با نگاههای تیزبینانه اش در همان روزهای پرخطر، 6 بهمن 60 آمل را پیش بینی می کرد!

اگر چه او همواره بی تاب حضور در جبهه ها بود، اما مهارت رزمهای پارتیزانی و موفقیت های جنگ و گریز با ضدانقلاب داخلی، توجیه مخالفت فرماندهان مافوق برای تاخیر در اعزام سردار طوسی به جبهه های نبرد حق علیه باطل بود که این مخالفت تا مورخه//62 ادامه یافت و نهایتاً طوسی عزیز توانست موافقت حضور مجددش در جبهه ها را دریافت کند و از آن تاریخ، دوره جدید حماسه آفرینی های سردار شهید طوسی در دفاع مقدس آغاز می شود.

شاید هم درست نباشد که دائماً طوسی بزرگ با آن همه نقش آفرینی و حماسه سازی تاثیرگذار، از منظر نگاه ما پائین دستی ها به افکار عمومی معرفی گردد، چرا که ایشان مروارید گرانسنگ و درخشانی است که الزاماً باید از نگاه گهرشناسان زبده و بالادست توصیف گردد تا معلوم گردد که ایشان چه دُرّ ارزنده ای بوده اند که اولاً خیلی دیر شناخته شده و ثانیاً خیلی کم او را شناخته ایم و یا لااقل به افکار عمومی، همواره معرفی حداقلی شده اند!
قدر زر زرگر شناسد، قدر گوهر، گوهری!

سردار شهید طوسی که از طوسکلای شهرستان نکا و از خانواده ای روستایی، زحمتکش و مذهبی برخاسته و به عضویت سپاه نکا در آمده بود، در فاصله زمانی کوتاهی و به واسطه بروز لیاقت ها و شجاعت های ویژه اش در انجام مدبرانه و شجاعانه ماموریتهای محوله، به سپاه مرکز استان یعنی ساری منتقل شده و فرماندهی واحد عملیات را به عهده گرفت و پس از گذشت چند ماه به منطقه ۳ سپاه مازندران و گیلان واقع در چالوس رفته و به سمت فرماندهی عملیات منطقه منصوب شد نهایتاً با گذشت زمانی کوتاه تر، از آنجا نیز رهسپار جبهه‌ها شده و فرماندهی واحد اطلاعات عملیات لشکر به ایشان واگذار شد و در ادامه همین روند تصاعدی که با اثبات لیاقت‌ها و بروز قابلیت‌ها و استعدادهایش همراه بود، جانشینی و قائم مقامی لشکر را نیز به عهده گرفت و با همین سمت آسمانی شد و به وجه‌الله نظر کرد.

ورود سردار شهید طوسی به جبهه‌های نبرد، آغاز بالندگی‌های مازندران و مکمل توانایی‌های اولیه رزمندگان مازندرانی در جبهه‌ها بوده و نقطه عطفی در نقش آفرینی‌های ویژه لشکر ۲۵ کربلا در سرلوحه عملیات های فوق سنگین و پیشقراولی در تعیین کننده ترین مراحل استراتژی‌های نظامی ما در دفاع مقدس بود.

سردار شهید طوسی که قائم مقام لشکر ۲۵ کربلا و فرمانده واحد اطلاعات عملیات لشکر تا هنگام شهادت بوده، بزرگترین عامل موفقیت های نظامی این لشکر در تمامی ماموریت های عملیاتی به شمار رفته و در همه صحنه ها با بهره‌گیری از ویژگیهای ایمان به خدا، اعتقاد به ولایت فقیه، شجاعت و شهادت طلبی، میدان‌دار بلا منازع عرصه‌های خطر بوده و به خاطر درایت بالایی که به تجربه و بارها در عمل نشان می‌داد،اعتماد بالای فرماندهان عالی‌تر را به خود جلب کرده و طی آن ضریب ریسک پذیری قرارگاههای عملیاتی نیز به شدت ارتقا می‌یافت.

سردار طوسی، فرمانده شهیدی است که هم بود او احساس می شد و هم نبود او! وقتی که بود، همه به وچودش دلگرم بودند و وقتی که رفت، همه از فقدان او می نالیدند و تا زمانی که دفاع مقدس ادامه داشت، نام طوسی عزیز با پیشوند "ای کاش" بر زبانها جاری بود و همه احساس می کردند که گمشده ای دارند و دنبالش بودند!

سردار شهید محمد حسن طوسی در جریان عملیات کربلای 8 در تاریخ 18/1/66 در منطقه شلمچه به آرزوی دیرینه و قلبی اش یعنی شهادت رسیده و همانطوری که خودش بارها از خداوند خواسته بود، سالها مفقودالاثر بوده و پس از ده سال پیکر مطهرش که تنها استخوان پاره ها و پلاک متعلق به ایشان بوده اند، به زادگاهش طوسکلای نکای مازندران بازگردانده شد و در کنار برادران شهیدش محمد حسین و محمد ابراهیم آرام گرفت تا مثلث برادرانه عشق تکمیل گردد.

سردار شهید طوسی که در اخلاق حسنه، زبانزد و اسوه‌ای تمام عیار برای یکایک رزمندگان بوده، بزرگترین موفقیت خویش را در تواضع و پرهیز از ذخارف دنیا و اطاعت پذیری محض از ولی امر مسلمین یافته و با صبر و توکل الهی، راه سعادت خویش را آهسته و آرام پشت سر می‌گذاشت و بدون کمترین دغدغه‌ای برای دنیا و جاذبه‌های مادی‌اش، خود را وقف خدای خویش کرده و «الهه‌ای» را به جای آن یگانه «اله» خویش نمی‌شناخت.

رهبر معظم انقلاب در مورخه 15/11/68 در باره سردار شهید طوسی می گوید:
شخصیت و فعالیت ایشان (شهید طوسی) در صحنه جنگ، منجر به کسب فتوحات مهم، سرافرازی و افتخار ابدی گردید.

فرماندهان بزرگ دفاع مقدس در اظهارات روشن و طولانی به بیان تقش کلیدی سردار شهید طوسی پرداخته و همزمان از میزان اعتماد خود به ایشان و نمرات عالی وی در همه آزمون‌ها ستوده و او را در ردیف شهیدان بزرگی همچون باکری، خرازی، کاظمی و غیره قرار داده و در سوگش گریستند.

دکتر محسن رضائی:
لشگر پر افتخار 25 کربلا در دامن خود قهرمانان سرافراز فراوانی را تقدیم اسلام و ایران عزیز کرده و برادر عزیز و بزرگوار شهید طوسی یکی از این فرزندان قهرمان مازندران بود که در بنیانگذاری لشگر 25 کربلا سهم مهمی بر عهده داشت.

سرلشکر پاسدار رحیم صفوی:
آقاي طوسي را به لحاظ ارتباط كاري كه با هم داشتيم كاملاً مي‌شناسم روحيه شجاعت و شهامت و عشق و ايثار در وجودش متبلور بود وي داراي استعداد فوق‌العاده نظامي و راهگشاي بسياري از مسائل نظامي در لشگربود از خصوصيات بارز كاري ايشان شناسايي كارشناسانه و فني و دقيق او در مناطق عملياتي بود با تمام خستگي كه در وجودش بود دست از كار نمي‌كشيد و تمام آرزويش پيروزي بچه‌ها و نابودي دشمن بود سردار طوسي بر اثر رشادتهاي بي‌مانند كه از خود در لشگربه جا گذاشت مي‌توان او را مالك اشتر لشگر25 كربلا ناميد.

سردار پاسدار مرتضی قربانی:
شهيد طوسي سرداري بود شجاع و فرماندهي بود با تدبير. سخت‌ترين مأموريت‌هاي اطلاعاتي و عملياتي دفاع مقدس را بعهده داشت و خطرناك‌ترين مأموريت‌ها را به عهده مي‌گرفت و بدون آنكه چهره‌اش اثري از خستگي و يا نشاني از اضطراب و نگراني ديده شود به خوبي آن را انجام مي‌داد. سرزمين مقدس اسلامي ما و پايگاه‌هاي رزمندگان دليرمان شاهد صادقي بر اين مدعاست. ايران زمين به داشتن چنين فرزندان غيور، مؤمن ـ شجاع، با تدبير و متواضع افتخار مي‌كند. ده‌ها عمليات كوچك و بزرگ سپاه اسلام پيروزي خود را مديون اطلاعات دقيق و طراحي‌هاي ماهرانه اين شهيد بزرگ است. محبوبيت كم نظير او بين سپاهيان و بسيجيان قهرمان لشگرويژه 25 كربلا حكايت از مردم دوستي، رفتار و روابط برادرانه و سرشار از عواطف انساني اوست كه چهره‌اي دوست داشتني از او مي‌سازد.

در پایان لازم می دانم که با توجه به چهره محبوب و استثنائی سردارشهید طوسی که می تواند الگوی عملی نوجوانان و جوانان مازندرانی باشند، نهادهای ذیربط امکان تاسیس" کانون طوسی شناسی" را در مرکز استان ایجاد کرده و از طرفی زمینه های معرفی سردار شهید طوسی را در یکی از کتابهای درسی فراهم آورند تا جاودانگی فرهنگی این سردار عزیز را در نسلهای آتی نیز فراهم آورند.


صادقعلی رنجبر-عضو هیئت علمی دانشگاه